مقدمه
ضایعاتی که در اثر بسته شدن مجاری غدد چربی در صورت، گردن، پشت، شانه ها و سینه بوجود می آیند جوش یا به اصطلاح آکنه می گویند. این ضایعات بصورت جوش های سر سیاه، سر سفید، جوش چرکی، کیست و ندول می توانند بروز کنند.
آکنه یا جوش یک اختلال پوستی میباشد که در سنین نوجوانی شروع وتا آخر جوانی همراه افراد درگیر میباشد . آکنه در اکثر نوجوانان دیده میشود و می تواند تا پایان جوانی و حتی بالای سی سال هم دیده شود. جوش معمولاْ بعد از چند سال بهبود می یابد ولی نمیتوان آن را به حال خود گذاشت چون با بهبود بعضی از جوشها، جوشگاه بوجود آمده تا پایان عمر باقی می ماند و از نظر زیبائی مشکل ساز هستند. گرچه این جوشگاه ها قابل ترمیم هستند ولی مانند پوست صدمه ندیده نمی شوند. در بعضی مواقع جوشگاه ها از نظر روحی فرد را آزار می دهند. بنابراین عاقلانه این است که جوش را درمان نمود تا جوشگاه را؛ چون درمان راحت تر و سریعتر است و نتیجه کار هم رضایت بخش تر است.درمان بیشتر جنبه کنترل جوش صورت به منظور بهبودی موقتی تا ما دامای که تحت درمان دارویی قرار دارندو به منظور جلوگیری ااز بوجود آمدن جوشگاهای عمیق می باشد
چگونگی بوجود آمدن جوش
اول از همه باید دید که ضایعات واقعاً جوش هستند. چون خیلی از ضایعات پوستی شبیه جوش بروز میکنند. جوش بیشتر در نواحی سبوره ( نواحی از بدن که دارای غدد چربی فراوان میباشد) دیده میشود.
غدد سباسه یا چربی از بدو در هر دو جنس وجود دارد. در اوایل دوران بلوغ با ترشح هورمون مردانه یا آندروژن این غدد شروع به بزرگ شدن و فعالیت خود که تولید و ترشح چربی است، را آغاز می کنند. غدد چربی در تمام سطوح پوستی بجز در کف پا و دست وجود دارد ولی بیشترین تراکم آنها در صورت، سینه، پشت و شانه ها است. غدد چربی ترشحات خود را بوسیله مجاری چربی که در ارتباط با فولیکول مو است، به سطح پوست تخلیه می کند. افزایش ترشح چربی باعث صدمه به مجاری غدد میگردد و سلول های جدار این مجاری آسیب دیده و کنده می شوند و این سلول های صدمه دیده بهم پیوسته و تولید پلاک یا لخته می کنند و می توانند مجاری را مسدود نمایند. از طرفی در بعضی افراد پوسته ریزی پوست بعلت بعضی نقص ها در آنزیم های لازمه برای پوسته ریزی طبیعی، بطور کامل انجام نمی گیرد و پوسته های روی هم انباشته شده در منافذ مجاری چربی باعث بسته شدن این مجاری می شوند. با بسته شدن این مجاری به هر وسیله، چربی در مجاری انباشته شده و باکتری های موجود در این مجاری رشد زیادی کرده و این چربی ها را تخمیر میکنند و مواد شیمیائی تولید شده در اثر تخمیر و ترشح بعضی فاکتورها از باکتری های موجود و همچنین انباشتگی چربی در مجاری باعث صدمه بیشتر به دیواره مجاری شده و آن را بطور کامل از بین می برند. با ورود چربی، سلول های مرده دیواره، باکتری ها و مواد تخمیری و آنزیمی به داخل پوست فرآیند التهاب فعال شده و سبب قرمزی و چرکی شدن جوش میگردد.
عوامل ایجاد کننده و تشدید کننده جوش
بهداشت فردی:
گر چه آلودگی و کثیف بودن صورت و بدن علت ایجاد جوش نیستند ولی در تشدید جوش کمک می کنند. شستن صورت روزی دوبار با صابون و یا شامپو در بهبودی جوش کمک می کند. با آب گرم نباید صورت را شست، چون گرما ترشح چربی را افزایش می دهد و همچنین آب سرد نیز می تواند منافذ مجاری را خشک تر کنند و به بسته شدن این منافذ کمک نماید. پس بهتر است با آب ولرم صورت را شست.
رژیم غذائی:
از نظر علمی و آنچه در کتب علمی - پزشکی موجود است هیچ نوع غذا و خوراکی در ایجاد و تشـدید جــوش صورت دخـیل نیسـتند .
معمولاْ غذا باعث ایجاد جوش نمیشود. گرچه غذاهای چرب و شیرین در بعضی افراد جوشها را بدتر می کنند ولی این عمومی نیست و بقیه افراد نیاز به رژیم غذائی ندارند. ترشح زیادی انسولین در خون و رسیدن آن به پوست در برخی افراد باعث ایجاد جوش می شود. با خوردن غذاهای شیرین و چرب ترشح انسولین افزایش می یابد.
پس فقط افرادی که با خوردن چربی و شیرینی دچار جوش می شوند نیاز است که از خوردن این غذاها پرهیز کنند. البته باید توجه داشت که عوامل دیگری نیز در ایجاد و تشدید جوش سهیم هستند. پس باید موقعی قضاوت کرد که این غذاها باعث تشدید جوش می شوند که با هر بار مصرف آنها جوش بدتر شود. از جمله غذا و خوراکیهایی که باعث این علت میشوند شامل: غذاهای چرب، تنقلات، خرما، کشمش، محصولات دریایی ( ماهی و میگو )، بعضی از میوه جات ( موز ، کیوی ، خرمالو ) و غیـره. بهـترین راهکار پرهیز از مواد غذایی و خوراکیهایی است که فرد اظهار میکند با خوردن آنها جوش صورتش بدتر میشود.
نور خورشید:
گرمای حاصل از نور خورشید باعث تحریک ترشح چربی و از طرفی باعث خشک شدن منافذ می شود. پس بهتر است از قرار گرفتن در تابش مستقیم آفتاب اجتناب کرد.
فراورده های آرایشی:
افرادی که پوست چرب و دارای جوش هستند باید از کرم پودر و مرطوب کننده و حتی ضد آفتاب هایی استفاده کنند که فاقد چربی باشد. این محصولات باید غیر آکنه زا و غیر کومدون زا باشند. موااد آرایشی را باید روزی دوبار از صورت خود با آب و یا شیر پاکن های فاقد چربی و سازگار با پوست چرب پاک کنید. کرم پودرهای رنگی فاقد چربی می توانند قرمزی پوست شما را از نظر مخفی کنند. در صورت لزوم از مارکی استفاده شود که باعث التهاب پوستی نگردد (شما به آن حساسیت نداشته باشید که با تست کردن در داخل بازو می توانید از سلامت آن مطمئن شوید).
عوامل دیگر :
آلودگی هوا، نداشتن تحرک جسمانی، دوران قاعدگی، ترکیبات آرایشی پوستی، مصرف الکل، سیگار و موادمخدر، مصرف داروهای شیمیایی و هورمونی، ترکیبات شیمیایی موجود در غذاها، آلرژی و شوینده‌ها و آلاینده‌های صنعتی نیز در بروز جوش نقش موثری دارد.
اختلال‌های هورمونی،استرس و تنش‌های عصبی، یبوست، کم‌خونی،اختلال‌های ریوی، تغذیه نادرست و کم خوابی از علل زمینه‌ساز بروز جوش بر روی صورت است.
تحریک و کندن جوش با ناخن، سبب برداشته شدن لایه طبیعی محافظ روی جوش شده و بستر ورود میکروب‌ها به منطقه جوش را تسهیل کرده و در نهایت موجب بروز ضایعات پابرجا بر روی پوست میشود.
همچنین، تماس جوشها با هر نوع آلودگی و بوی سرخ کردنی نیز سبب تشکیل لکه‌های سیاه بر روی پوست میشود.
غدد چربی بطور طبیعی در تمام سطح پوست گسترش دارند و مسئو ل چرب نگه داشتن سطح پوست میباشند. همچنین به علت دارا بودن بعضی مواد دارای خاصیت ضد میکروبی و قارچی هستند. این غدد در کف دست و پا و لـب وجود ندارند و بیشترین تراکم آنها در صورت ؛ سر ؛ سینه و قسمت بالای پست میباشد.
جوش بیشتر در صورت دیده میشود و بصورت انواع شکلها از قبیل: کومدون ( جوشهای ریزی که بصورت سر سیاه و سر سفید دیده میشوند )؛ پاپول (جوشهای برجسته و قرمز رنگ)؛ پاسچول (جوشهای چرکی ) و بالاخره ناجول و کیست (جوشهای بزرگ و دارای عمق و مواد داخل آنها).
از بسته شدن دهانه خروجی غدد چربی بعلتهای گوناگون جوش بوجود میاید.
علتهای بسته شدن این دهانه ها شامل:
?) تولیـد و ترشح زیادی چربی در این غدد که خود این میتواند بعلت ارثی بودن یا عدم تنظیم هورمونی باشد. البته گاهی سطح هورمون در سطح طبیعی میباشد ولی پوست به این مقدار طبیعی نیز حساس است.
?) رشد میکروب در دهانه غدد که باعث التهاب و بسته شدن این غدد میشوند.
?) اختلال در کراتینی شدن ( در تشکیل کراتین دهانه اختلال وجود دارد مثل افرادی که سوء تغـذیه یا رژیم غـذائی دارند که اسیدهای چرب ضروری در بدن آنها کـم میباشد و یا بعـلتهای دیگری این اختلال وجود دارد).
